Στη χώρα μας δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για τον αριθμό των χωρισμένων ζευγαριών και των μαμάδων που μεγαλώνουν μόνες τους παιδιά. Όμως μία ματιά γύρω μας, στους φίλους, τους συναδέλφους ή τους συγγενείς μας, μπορεί από μόνη της να μας πει όλη την αλήθεια. Οι μαμάδες που ζουν μόνες είναι πια πάρα πολλές! Μην ξεχνάμε όμως ότι υπάρχουν και μπαμπάδες μόνοι, πολύ λιγότεροι είναι η αλήθεια, όμως υπάρχουν κι αυτοί και λίγο πολύ αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες. Αρα, αν και το άρθρο απευθύνεται κυρίως στις μαμάδες, οι οδηγίες ισχύουν και για τους μπαμπάδες!
Η μόνιμη απορία που έχουν οι περισσότερες γυναίκες που ζουν μόνες με παιδιά, είναι το αν πρέπει να το πουν από το πρώτο ραντεβού. Ο λόγος είναι ότι πολλοί (δυστυχώς οι περισσότεροι) άντρες αποφασίζουν να μην προχωρήσουν σε σχέση με μία γυναίκα που έχει παιδί ενώ κάποιοι άλλοι που προχωρούν, κάνουν άτακτη υποχώρηση μόλις γνωρίσουν τα παιδιά μας και δουν τη σκληρή πραγματικότητα.
Σίγουρα κάποιες φίλες σας θα σας έχουν συμβουλέψει να το αποκρύψετε μέχρι να «σιγουρέψετε» τη σχέση σας. Όμως αυτό είναι μάλλον λάθος τακτική. Στο κάτω-κάτω αυτό που είναι βασική προϋπόθεση για μία σχέση είναι η αλήθεια και η ειλικρίνεια, έτσι δεν είναι; Αυτά δεν ψάχνετε να βρείτε στον άνθρωπο που βλέπετε; Αρα θα πρέπει κι εσείς να είστε ειλικρινής μαζί του. Αλλωστε, το να πείτε την αλήθεια από την αρχή, σας προσφέρει και το πλεονέκτημα να μπορείτε από την πρώτη στιγμή να «διαβάσετε» τις αντιδράσεις του και να δείτε τις προθέσεις του. Αν δεν τον ενδιαφέρει να μπει σε μία σχέση με μία μητέρα, τότε σίγουρα δεν είναι ο σωστός άνθρωπος για σας. Δεν θα μείνει πολύ, δεν θα μπορέσει να δείξει την κατανόηση που χρειάζεστε και στο τέλος θα σας πληγώσει. Και αν μείνει αρκετά, θα πληγώσει και το παιδί σας φεύγοντας γιατί θα τον έχει ήδη συνηθίσει.
Αυτό που κυρίως διαφοροποιεί το πώς αντιμετωπίζουμε μία νέα σχέση, ως γονείς που ζούμε μόνοι, είναι ότι εκτός από το φόβο να μην πληγωθούμε και πάλι εμείς, τώρα έχουμε να σκεφτούμε και τα παιδιά μας. Δεν θέλουμε να συνηθίσουν κάποιον και όταν αυτός ο κάποιος φύγει, τα παιδιά μας να νιώσουν και πάλι την εγκατάλειψη.
Μετά από ένα διαζύγιο ή το θάνατο του ανθρώπου μας, χρειαζόμαστε χρόνο για να συνηθίσουμε τη νέα κατάσταση, να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας και να θρηνήσουμε αυτό που χάσαμε. Θα χρειαστούμε επίσης χρόνο με τον εαυτό μας, να ηρεμήσουμε, να διώξουμε τον πόνο και τον θυμό. Αφού πλέον γίνουν όλα αυτά, τότε θα είμαστε σε θέση να σκεφτούμε να ξεκινήσουμε μία νέα σχέση.
Τα παιδιά μας, ζώντας μαζί μας, νιώθουν όλα αυτά που νιώθουμε κι εμείς, χωρίς όμως (ειδικά τα μικρότερα παιδιά) να μπορούν να κατανοήσουν πλήρως αυτά που εμείς αισθανόμαστε. Και για τα παιδιά ο χρόνος είναι ένα διαφορετικό μέγεθος, αυτό που για μας είναι μόλις ένας μήνας, για τα παιδιά μας μπορεί να είναι μία ολόκληρη αιωνιότητα. Κι αντίστροφα, αν εμείς νιώθουμε ότι έχει περάσει αρκετός χρόνος, τα παιδιά μας μπορεί να νιώθουν ότι ακόμη είναι πολύ νωρίς.
Αυτό ισχύει κυρίως σε εκείνα τα παιδιά που ακόμη δεν έχουν συμφιλιωθεί με το χωρισμό των γονιών τους και που θεωρούν ότι είναι πολύ νωρίς για τη μητέρα ή τον πατέρα τους να αρχίσουν να βλέπουν άλλους ανθρώπους. Στα μάτια των παιδιών η εικόνα των γονιών ως ζευγάρι είναι πολύ δυνατή και δυσκολεύονται πολύ να βάλουν το πρόσωπο κάποιου άλλου ανθρώπου στη θέση του ενός γονιού.
Οι ψυχολόγοι λένε ότι δεν θα πρέπει να εκθέτουμε τα παιδιά μας σε γνωριμίες με ανθρώπους που δεν είμαστε σίγουροι ότι θα μείνουν για καιρό δίπλα μας. Ένα παιδί που γνωρίζει διαφορετικούς ανθρώπους κάθε λίγο, μπορεί να μπερδευτεί μέσα του και να κλειστεί στον εαυτό του, να χάσει την εμπιστοσύνη του στο γονιό και να νιώσει και πάλι τον πόνο της εγκατάλειψης. Κάτι άλλο που συνήθως ενοχλεί τα παιδιά, όταν ο γονιός αρχίζει να βλέπει κάποιον άλλο, είναι ότι έτσι εξανεμίζονται οι πιθανότητες να γίνουν τα πράγματα όπως παλιά. Τα παιδιά κατά βάθος πάντα διατηρούν ελπίδες ότι η μαμά και ο μπαμπάς θα τα ξαναβρούν και η οικογένειά τους θα ξαναγίνει όπως πριν.
Επίσης, τα παιδιά που μεγαλώνουν με τον έναν από τους δύο γονείς, ζηλεύουν το νέο πρόσωπο που μπαίνει στη ζωή τους, γιατί θεωρούν ότι πλέον χάνουν την αποκλειστικότητά τους και ότι ο γονιός τους θα ασχοληθεί περισσότερο με τον άλλο άνθρωπο παρά με αυτά. Η μεγαλύτερη ανησυχία ενός παιδιού που «έχασε» τον ένα του γονιό είναι ότι μπορεί αύριο να φύγει και ο γονιός που του απέμεινε. Οι συνήθεις αντιδράσεις τους είναι ζήλια, θυμός και κτητικότητα. Και ο μόνος τρόπος να τις αντιμετωπίσετε είναι με τρυφερότητα, διπλωματία, σταθερή και ανοιχτή επικοινωνία, δίνοντάς τους χρόνο, συζητώντας και εξηγώντας ήρεμα την κατάσταση, διαβεβαιώνοντάς τα σταθερά για την αγάπη σας. Προσεκτικά και ευγενικά, θα πρέπει να τους εξηγήσετε ότι υπάρχει και κάποιος άλλος, εκτός από αυτά, που είναι επίσης σημαντικός στη ζωή σας.
Σε γενικές γραμμές, θα πρέπει να ακολουθήσετε τις παρακάτω κατευθύνσεις:
- Μην συστήσετε κάποιον στα παιδιά σας, πριν να είστε σίγουροι για τις προθέσεις του και την ηθική του. Και φυσικά μην συστήνετε στα παιδιά σας περιπέτειες της μίας βραδιάς.
- Μην επιδίδεστε σε τρυφερότητες με το σύντροφο μπροστά στο παιδί. Με τον καιρό, όταν παιδί και σύντροφος συνηθίσουν ο ένας τον άλλο, οι όποιες εκδηλώσεις αγάπης και τρυφερότητας θα έρθουν φυσικά χωρίς να ενοχλήσουν κανέναν.
- Συγκεντρώστε την προσοχή σας, σε ίσα μερίδια, στο παιδί και στο σύντροφό σας. Βεβαιωθείτε ότι εξακολουθείτε να δίνετε στα παιδιά σας την ίδια τρυφερότητα και τον ίδιο χρόνο όπως κάνατε μέχρι τώρα.
- Να είστε ήρεμη και χαλαρή όταν θα συστήσετε το σύντροφό σας στο παιδί σας. Αν το παιδί σας διακρίνει άγχος και ανησυχία επάνω σας, πιθανότατα να αντιδράσει πολύ πιο επιφυλακτικά ή ακόμα και αρνητικά.
- Συζητάτε συχνά και με το παιδί και με το σύντροφό σας, τα συναισθήματά τους σχετικά με την πιθανότητα να γνωριστούν, πριν προχωρήσετε στη γνωριμία. Μην πιέζετε ούτε το παιδί ούτε το σύντροφό σας να γνωριστούν, περιμένετε μέχρι να είναι έτοιμοι.
- Ακόμα κι αν όλα πάνε καλά, προσπαθείτε να μην αφήνετε το παιδί σας μόνο με τον σύντροφό σας, τουλάχιστον τον πρώτο καιρό. Ποτέ δεν ξέρεις τι κρύβει ένας καθ όλα αξιοπρεπής και σοβαρός άνθρωπος.
- Μην ζητάτε από τον σύντροφό σας να κρατήσει το παιδί για να κάνετε εσείς κάτι άλλο, του φορτώνετε μία ευθύνη που πιθανόν να μην είναι έτοιμος να αναλάβει. Και που σε τελική ανάλυση δεν του ανήκει!
- Αν εκείνος από μόνος του προθυμοποιηθεί να παίξει με το παιδί όσο εσείς π.χ. ετοιμάζετε το φαγητό, αφήστε τους μόνους αλλά έχετε τα μάτια σας και τα αυτιά σας ανοιχτά ώστε να επέμβετε αν το βλαστάρι σας «στριμώξει» τον καλό σας με δύσκολες ερωτήσεις. Επίσης, θα μπορέσετε έτσι να κρίνετε αν ο καλός σας συμπεριφέρεται καλά στο παιδί, έχει υπομονή, μπορεί να διατηρήσει την ψυχραιμία του . . . γενικά αν μπορεί να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της κατάστασης.
- Όταν είστε μόνη με τον σύντροφο, προσπαθήστε να μην μιλάτε συνεχώς για το παιδί. Εκμεταλλευτείτε το χρόνο που έχετε οι δυό σας για να αστειευτείτε και να συμπεριφερθείτε σα νεαρό ζευγαράκι, που δεν έχει καμία έννοια στον κόσμο. Η πραγματικότητα είναι εκεί και δεν αλλάζει, μπορείτε όμως για λίγο να την αφήσετε να περιμένει.
- Προετοιμάστε το σύντροφό σας για την πιθανότητα να αναβάλετε ραντεβού, έτσι ώστε να μην του έρθει ξαφνικό. Τα παιδιά φημίζονται για τα απρόοπτα που βάζουν στη ζωή μας, ένας ξαφνικός πυρετός ή μία ασυνεπής baby sitter μπορεί να ματαιώσει την υπέροχη βραδιά που σχεδιάζατε εδώ και μέρες.
- Ζητήστε από το σύντροφό σας να προγραμματίζετε το χρόνο σας μαζί και τις εξόδους σας αρκετά νωρίτερα, ώστε να προλαβαίνετε να κανονίσετε πού θα αφήσετε το παιδί. Και προετοιμάστε θετικά το παιδί από πριν, ότι π.χ. σήμερα θα έχει τη «μεγάλη χαρά / ευκαιρία / αλλαγή» να κοιμηθεί στη γιαγιά ή στη θεία του.
- Προσπαθήστε να συνδυάσετε δραστηριότητες που σας περιλαμβάνουν όλους, μία βόλτα στο ζωολογικό κήπο ή την παραλία είναι κάτι που θα αρέσει τόσο στο παιδί σας όσο και στο σύντροφό σας.
- Και σταματήστε να συμπεριφέρεστε σαν θύμα. Το ότι σέρνετε πίσω σας έναν αποτυχημένο γάμο δεν σημαίνει ότι κάθε σχέση σας θα καταλήξει σε ναυάγιο. Μην γκρινιάζετε για όσα έχετε περάσει, αυτά ανήκουν στο παρελθόν και δεν πρέπει να τα αφήσετε να στοιχειώσουν την καινούργια σας σχέση. Τα φαντάσματα πρέπει να μπουν στη σοφίτα και να μείνουν κλειδωμένα εκεί.
- Απαιτήστε από τον άνθρωπο αυτό όλα όσα χρειάζεστε. Δεν έχετε ούτε το χρόνο ούτε τα αποθέματα να επενδύσετε σε κάποιον που δεν αξίζει. Ζητήστε αυτά που θέλετε, στο κάτω κάτω τα αξίζετε. Αν δεν μπορεί να σας τα δώσει, όσο νωρίτερα το μάθετε τόσο το καλύτερο για όλους.
- Ο κατάλληλος άνθρωπος υπάρχει κάπου εκεί έξω και σας περιμένει. Και θα είναι κατάλληλος και για εσάς και για τα παιδιά σας. Πιθανότατα θα πάρει χρόνο να τον συναντήσετε, όμως είναι κάπου εκεί έξω και περιμένει.
Οι σχέσεις είναι γενικότερα ένα μεγάλο ρίσκο, για όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από το παρελθόν τους και την τρέχουσα οικογενειακή τους κατάσταση. Όμως όταν υπάρχουν και παιδιά στην εξίσωση, τα πράγματα γίνονται πιο πολύπλοκα και το ρίσκο είναι μεγαλύτερο. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι γονείς που ζουν μόνοι θα πρέπει να περάσουν όλη τους τη ζωή στη μοναξιά.
Αν ξεκινάτε μία νέα σχέση, προχωρήστε με αργά και σταθερά βήματα. Μην βιάζεστε. Αφήστε και στο παιδί και στο σύντροφο (αλλά και στον εαυτό σας) το χρόνο να συνηθίσουν ο ένας την ύπαρξη του άλλου. Δεν είναι το πιο απλό πράγμα στον κόσμο, όμως μην αφήσετε το φόβο να σας στερήσει την ευκαιρία να ζήσετε και πάλι ευτυχισμένη στο πλευρό κάποιου ανθρώπου που πραγματικά αξίζει.